کد مطلب:48180 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » قرآن

به چه دليل در قرآن كريم، به برخي از موضوعات، طولاني و تكراري پرداخته شده، امّا بعضي از موضوعات يا مطرح نشده و يا بسيار كوتاه و مبهم، بيان شدهاند، به گونهاي كه از آنها تفاسير گوناگوني شده است؟

نخست آن كه: قرآن مجيد، براي هدايت جامعه بشري ما نازل شده و آن چه در اين مسير لازم است، بيان گرديده است و نميتوان گفت قرآن، موضوعاتي را مطرح نكرده است. اين ادّعا، با آيات قرآن، سازگاري ندارد.

البته، همان گونه كه اشاره شد، قرآن كتاب هدايت است و آن چه به مسئله، هدايت، متعلّق است را طرح كرده نيازي به طرح موضوعات بيگانه، وجود نداشته است. اين كه قرآن، جامع است و امري را فروگذار نكرده، در خود قرآن مطرح شده است; آن جا كه ميفرمايد: وَ نَزَّلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَـَبَ تِبْيَـَنًا لِّكُلِّ شَيْءٍ;(نحل،89) و اين كتاب را كه روشنگر هر چيزي است، و براي مسلمانان رهنمود و رحمت و بشارتگري است، بر تو نازل كرديم.

علامه طباطبايي در اينباره ميگويد: قرآن، كتاب هدايت، براي همة مردم است و آن چه كه به امر هدايت، بر ميگردد و مردم در مسير هدايت به آن محتاجند، از معارف حقيقي متعلّق به مبدأ و معاد، و اخلاق و قصص و مواعظ را ذكر كرده و بر اين اساس قرآن، تبيان كل شيء است.( تفسير الميزان، علامه طباطبايي;، ج 12، ص 324، جامعه مدرسين. )

دوم اين كه: قرآن مجيد، تكرار ندارد، گرچه در ظاهر، برخي آيات يا داستانها تكرار شده، امّا از لحاظ معنايي، تكرار وجود ندارد; براي مثال، به آيه كريمة بسم اللّه الرحمن الرحيم اشاره ميكنيم كه بيشترين تكرار را از لحاظ عبارت و لفظ، در قرآن دارد. مفسّران عاليقدر، اين نكته را مطرح نمودهاند كه قرآن، از حيث معنا و محتوا، تكرار ندارد و بسم اللّه در هر سورهاي، معناي خاص همان سوره را دارد.

نزول تكرار آيه بسم اللّه، نشانة اختلاف معنا و تفسير آن، در هر سوره است. آيههاي بسم اللّه در سراسر قرآن كريم، گرچه از نظر لفظي يكسان است، ليكن از نظر معنوي و تفسيري، گوناگون بوده، در نتيجه، مشترك لفظي است.

اختلاف معنوي در اين آيه، از آن رو است كه بسم اللّه هر سوره، جزئي از آن سوره و با محتواي آن همآهنگ ميباشد و تابلوي آن سوره محسوب ميشود و چون مضامين و معارف سورههاي قرآن ،با يكديگر متفاوت است معناي بسم اللّه نيز درسورهها، مختلف خواهد بود.( تفسير تسنيم، آيت اللّه جوادي آملي، ج 1، ص 290، نشر اسرأ. )

اين مدّعا، شواهد فقهي نيز دارد. با اين توضيحات، قرآن، تكرار ندارد و اگر ميبينيم برخي قضاياي تاريخي يا حتّي بعضي آيهها، تكرار شده است، از لحاظ معنا و مقصدي كه طرح شده، با هم تفاوت دارند و از طرف ديگر، قرآن مجيد، تمام موضوعات لازم را طرح كرده، امري را فروگذار نكرده است; از اين رو، قرآن، نه تكراري است و نه نقص دارد.